We zijn ieder moment van de dag on-middel-lijk betrokken met de werkelijkheid. Jij en jouw werkelijkheid zijn één — daar zit niets tussen. Het is niet “ik hier en de werkelijkheid daar.” Nee, het is één geheel, één beeld, een directe correlatie: een web vol betekenis en zingeving.
Jij bént jouw wereld. Jij bént in jouw wereld. Niet afgescheiden — één.
Op het moment dat er een breuk ontstaat met die wereld, ga je uit verbinding. Je belandt in een subject-object-relatie met de werkelijkheid: ik tegenover het leven. Dan schiet je in je hoofd, ga je analyseren, verklaren, oordelen. En zo verdwijnt de onmiddellijke ervaring van zijn.
Kernwaarden zijn richtingaanwijzers — bruggen naar verbinding, naar zijn. Door ze te benoemen wordt dat wat abstract is tastbaar.
Maar zodra we ons vereenzelvigen met de objectieve wereld, vergeten we dat we één zijn met het geheel.
Het werk is dus niet om méér te begrijpen, maar om weer te herinneren dat er nooit werkelijk een scheiding was.
De meeste mensen streven hun verlangens na zonder ooit de vraag te stellen:
“Waarom wil ik dit?”
Het antwoord is altijd: omdat ik er waarde aan hecht. En die waarde kan bewust zijn of diep verborgen in conditionering, cultuur of trauma.
Dus ja, waarden zijn het ankerpunt. Ze vormen:
Verlangens → wat je nastreeft
Wil → hoe krachtig je het nastreeft
Acties → wat je daadwerkelijk doet
Bestemming → wat je uiteindelijk wordt
Waarden kun je niet alleen begrijpen, maar ook beleven — door zichtbaar te maken in welke structuur ze zich afspelen, en door daarin onderscheid te leren maken.
Wat is er hier werkelijk gebeurd? Wat is het verhaal dat ik daarover vertel? En vanuit welk standpunt neem ik dit waar?
Wanneer je dit onderscheid maakt, neem je eigenaarschap over de context die jij bent.
Van daaruit ontstaat de mogelijkheid tot transformatie.
De wereld is dan niet langer iets wat je overkomt, maar een ruimte waarin jouw zijn zich toont en vorm krijgt.
De Upanishadische keten van worden
Het vers uit de Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad is een van de krachtigste in de hele Vedantische literatuur:
“Je wordt wat je diepste, drijvende verlangen is...”
Het is zowel een waarschuwing als een belofte. Als je diepste verlangen bevrijding is, zul je ernaar toe gaan. Als het plezier, macht of erkenning is, zul je verstrikt raken in dualiteit (de objectieve wereld).
Waarden: de cruciale afstemming
Niet alle waarden zijn gelijk. Sommige zijn eigen - in overeenstemming met waarheid, harmonie en vrijheid (uit de eerste hand). Andere zijn oneigen - geworteld in ego, angst of onwetendheid (tweedehands). Wanneer tweedehands waarden worden getriggerd, verkrampen ze onze manier van zijn en handelen, waardoor de beschikbare mogelijkheden beperkt raken. Ze vernauwen onze waarneming, onze emoties, ons denken en ons handelen. De juiste actie komt dan vaak niet eens in ons op.
Het is daarom handig om jezelf af te vragen:
“Weerspiegelen mijn waarden mijn diepste kern of het ego?”
“Zuiveren mijn verlangens - of binden ze?”
“Is bevrijding mijn hoogste waarde - of slechts een poëtisch idee?”
Totdat vrijheid de hoogste waarde wordt, zal de mind gefragmenteerd, in conflict en rusteloos blijven. En een rusteloze mind kan de subtiele waarheid van je diepste kern niet bevatten.
Een nieuwe mogelijkheid ontstaat pas wanneer je eerlijk bent over waar je staat — en je je losmaakt van het onbewuste web van aannames, overtuigingen en beelden die je tot dan toe voor waar hield.
Een oefening om waarden te verduidelijken
Denk elke dag na:
Waar hechtte ik vandaag waarde aan - bewust of onbewust?
Leidde die waarde tot vrede of onrust?
Was die waarde afgestemd op zijn of op ego?
Hoe zou het eruit zien om waarde te hechten aan vrijheid boven plezier, aan waarheid boven comfort, aan duidelijkheid boven bevestiging?
Of:
Heb ik een baan of heeft de baan mij?
Heb ik een relatie of heeft de relatie mij?
Heb ik een familie of heeft de familie mij?
Dit is een verfijning afgestemd op je diepste weten. Wanneer de beperkingen die voelt opkomen wegvallen, komt jouw natuurlijke manier van zijn en handelen naar voren — en dat is jouw hoogste optie in elke situatie. De wereld is jouw wezenlijke structuur — iets om eigenaarschap over te nemen en vorm aan te geven.